De waarde van ketensamenwerking

Inleiding

In dit artikel worden de resultaten beschreven van langjarig wetenschappelijk onderzoek naar de waarde van ketensamenwerking in de woningbouwsector. Het idee achter dit artikel is om u kennis te laten nemen van prestatiedoorbraken die door de toepassing van ketensamenwerking worden gerealiseerd en met u in gesprek te gaan om te bekijken op welke wijze wij deze inzichten samen met u kunnen inzetten om uw organisatie te helpen met het reduceren van kosten, het verbeteren van uw rendement en het gelijktijdig verbeteren van de kwaliteit. 

Situatie

Ten tijde van het onderzoek (de crisisperiode) kenmerkte de Nederlandse bouwsector zich door:

- Een hoge mate van specialisatie;
- Vele partijen dienen samen te werken bij het bouwen en onderhouden van gebouwen;
- Partijen worden voor het overgrote deel geselecteerd op basis van de laagste prijs;
- Iedere partij in de keten is met name bezig de 'eigen' prestatie te optimaliseren;
- Partijen worden met name beloond voor het uitvoeren van de 'eigen' taak;
- Er is geen incentive om te komen met ideeën om de prestatie van de gehele keten te verbeteren (alleen uitvoeren wat gevraagd wordt);
- Tekortkomingen in de opgave die niet bij de eigen taak hoort, worden doorgeschoven naar andere partijen in de keten;
- En werken organisaties veelal voor de duur van een project samen, waardoor project overschrijdend leren nauwelijks/niet mogelijk is. 

Probleem

Voorgaande kenmerken van de bouwsector leidde tot (faal)kosten[1] die geschat werden op 20 – 35% van alle gemaakte kosten. Deze faalkosten waren (zeker ten tijde van de economische crises) vele malen hoger dan het rendement van bijvoorbeeld bouwondernemers (1 a 2%). Het probleem was dan ook groot, maar toch wisten opdrachtgevers en opdrachtnemers dit probleem niet op te lossen. Ten tijden van de crises nam de druk op zowel opdrachtgevers alsook opdrachtgevers toe om de prijzen te laten dalen. Hiervoor waren twee opties; ofwel in het traditionele samenwerkingsmodel met de kaasschaafmethode zoeken naar manieren om ergens die prijsdaling te compenseren (bv door leveranciers nog verder uit te knijpen) of - en die optie was zeker niet gebruikelijk - alsnog te zoeken naar manieren om de faalkosten in de samenwerking te reduceren, waardoor potentieel 5 – 35% kostprijsdaling mogelijk zou moeten kunnen zijn. Indien opdrachtgevers en opdrachtnemers er door (faal)kostenreductie in slagen de kostprijzen te verlagen, dan zou dit betekenen dat er ondanks lagere prijzen, nog steeds omzet en rendement kan worden gemaakt en projecten die in eerste instantie voor financieel onhaalbaar bleken te zijn, alsnog financieel haalbaar worden.  

Tijdens literatuuronderzoek werden diverse internationale artikelen gevonden waaruit bleek dat de toepassing van ketensamenwerking bij de uitvoering van projecten leidde tot betere prestaties dan projecten die niet in ketensamenwerking waren uitgevoerd. Zo bleken bij Rover, Esso, Sainsbury’s en de British Airports Authority (BAA) besparingen van 40-70% op de dimensie geld gerealiseerd door de toepassing van ketensamenwerking. Daarnaast werden niet alleen verbeterde prestaties op de dimensie geld, maar tevens op de dimensie tijd en kwaliteit gerapporteerd door de toepassing van ketensamenwerking.  

Het onderzoek

De doelstelling van het onderzoek was om empirisch (dat wil zeggen op grond van harde data) te onderzoeken of de toepassing van ketensamenwerking daadwerkelijk leidt tot lagere kosten, een verlaging van de doorlooptijd, een betere kwaliteit van de dienstverlening en een betere productkwaliteit dan projecten die traditioneel (niet in ketensamenwerking) zijn uitgevoerd. 

Het begrip Ketensamenwerking is gedefinieerd alshet systematisch, strategisch coördineren van traditionele bedrijfsfuncties binnen bedrijven en tussen bedrijven binnen de keten, met als doel om de lange termijn prestatie van zowel de individuele organisaties alsook de keten als geheel te verbeteren. 

Om vast te kunnen stellen of projecten wel of niet in ketensamenwerking zijn uitgevoerd, is de ketensamenwerkingsindex (KSI) ontwikkeld. Middels de ontwikkeling van de KSI is het concept ketensamenwerking niet alleen theoretisch, maar ook praktisch verder inhoud gegeven. De KSI is gebaseerd op 6 onderliggende bouwstenen die ketensamenwerking typeren:

1. Het aangaan van een lange termijn samenwerking met partners (fusie van belangen);

2. Het vroegtijdig betrekken van partners in het bouwproces;

3. Het integraal delen van informatie (BIM);

4. Het gezamenlijk monitoren van prestaties;

5. Continu verbeteren (Lean); en

6. Het gebruik van een gezamenlijk incentive systeem. 

7. Vervolgens zijn deze zes hoofdaspecten verder geconcretiseerd door voor elk aspect vijf specifieke ‘supply chain practices’ te onderscheiden. Per hoofdaspect is in kaart gebracht in welke mate de partijen daadwerkelijk invulling hadden gegeven aan deze practices. Hiervoor kon een score tussen de 0 - 100% worden behaald.  

Daarnaast zijn eveneens de geleverde prestaties (de outputperformance) op de dimensies tijd, geld en kwaliteit in kaart gebracht door de ontwikkeling van nieuwe meetinstrumenten en het benchmarken van de gemeten prestaties. Door data op een uniforme wijze te verzamelen zijn de prestaties van heel verschillende projecten vergelijkbaar gemaakt hetgeen een belangrijke basis voor de empirische analyses was. In de afgelopen jaren zijn data van 129 nieuwbouw, onderhoud- en renovatieprojecten verzameld. Van deze projecten zijn de geleverde prestaties op tijd, geld en kwaliteit beschikbaar gekomen voor het doel van dit onderzoek.  

De resultaten

Uit het empirisch onderzoek blijkt dat organisaties die ketensamenwerking toepassen bij het ontwikkelen, bouwen, onderhouden en renoveren van vastgoed 22% minder tijdoverschrijding kennen, 20% minder budget nodig hebben en 14% beter scoren op het gebied van kwaliteit van dienstverlening en productkwaliteit, dan traditioneel samenwerkende organisaties.  

Conclusies

Middels het onderzoek zijn er voor het eerst harde data in de Nederlandse bouwpraktijk verzameld, waaruit blijkt dat de toepassing van ketensamenwerking op een aantal dimensies van tijd, geld en kwaliteit leidt tot betere prestaties vergeleken met traditioneel uitgevoerde projecten. Hoewel lang niet alle verbanden die op grond van de theorie waren verwacht ook daadwerkelijk zijn aangetoond, zijn deze eerste resultaten bemoedigend te noemen. Ketensamenwerking lijkt de potentie te hebben om de reeds jarenlang bestaande (faalkosten) problemen in de bouw te bestrijden.  

Interesse?

Meer informatie, artikelen en diensten op het gebied van Real Estate en ketensamenwerking, vind u op onze pagina Real Estate. 
Indien u geïnteresseerd bent in dit onderwerp of als u wilt weten hoe u ketensamenwerking vanuit uw eigen organsiatie kunt optimaliseren, dan kunt u contact opnemen met secretariaat@rijnconsult.nl. 

[1] Faalkosten zijn alle kosten die gemaakt moeten worden om zaken te herstellen indien er niet volgens specificatie is geproduceerd inclusief alle kosten die gemaakt moeten worden om zaken die niet aan de klantverwachtingen voldoen, op te lossen.