Agrifood houdt sleutel tot de VN-Sustainable Development Goals

BLOG - Landbouw zal een cruciale rol spelen bij de oplossing van een aantal grote problemen waar de wereld nu voor staat - of het nu gaat om de veilige productie van levensmiddelen, een goede gezondheid of het behoud van het milieu. Ontwikkelingen in de landbouw spelen een rol bij de bestrijding van armoede. Van alle inspanningen naar een duurzame samenleving zal het transformeren van het huidige landbouwmodel de grootste uitdaging van allemaal worden.

Vorig jaar hebben de Verenigde Naties haar Post-Millennium agenda, waarin nu 17 duurzame ontwikkelingsdoelstellingen beschreven zijn, vastgesteld. http://www.un.org/sustainabledevelopment/sustainable-development-goals/ Wij worden allemaal uitgedaagd: hoe brengen wij hedendaagse mondiale problemen tot een oplossing in 2030?

De doelstellingen omvatten het hele scala aan beleidsterreinen, van armoede op het platteland tot de oplossing van wereldwijde honger, klimaatverandering en bevolkingsgroei. Negen van de doelstellingen houden direct of indirect verband met de landbouw: de agrifood industrie komt centraal te staan.

Achim Steiner, ondersecretaris-generaal van de Verenigde Naties, benadrukte dat de landbouw de sleutel is in een wereld van 9 miljard consumenten en daarnaast ook een sleutelrol heeft in de klimaatverandering. Denk daarbij aan CO2-uitstoot, het kappen van bossen voor landbouwgrond en het gebruik van pesticiden. " De landbouw moet een integraal onderdeel worden van de 2030 agenda. Hierbij/hiervoor zal een systeembenadering nodig zijn” zei hij tegen het 9de jaarlijkse ‘Forum for the Future for Agriculture’ (FFA) afgelopen maart in Brussel. 

Een gigantische taak

De groei van het belang van de landbouw heeft veel te maken met de voorspelde groei van de wereldbevolking. De VN voorspellen dat de wereldbevolking in 2050 gestegen zal zijn tot meer dan 9,7 miljard mensen. In het jaar 2100 verwacht men zelfs een wereldbevolking van 11,2 miljard mensen. Voor vele mensen over de hele wereld is toegang tot voedsel een probleem. Vandaag de dag zijn naar schatting 780 miljoen mensen ondervoed. Wrang is dat ongeveer 640 miljoen mensen - vooral uit landen met hoge inkomens - met overgewicht te kampen hebben. "Hoewel het ook belangrijk is om voedselverspilling en obesitas aan te pakken, doet dit niets af aan de uitdaging om meer voedsel te produceren op hetzelfde aantal hectaren om de groeiende bevolking te voeden zonder opnieuw afbreuk te doen op bestaande natuur" zegt Brandon Mitchener, Lead Public Affairs voor Monsanto Europe. Een op het eerste gezicht voor de hand liggende opmerking. Maar ik ben alert als Monsanto van zich laat horen en dan spreekt over meer opbrengst op diezelfde hectare. Door het gebruik van gewasveredeling en het gebruik van slimme pesticiden lijkt het hier toch vooral te gaan om het positioneren van de eigen Monsanto-producten. We zullen echter veel meer toe moeten naar slimme en vernieuwende totaaloplossingen in plaats van een herhaling van zetten. 

Lange termijn aanpak

Het transformeren van het mondiale agrarische systeem is een langdurig proces dat jaren, zo niet decennia, zal duren. Dit is de reden waarom agrifood-giganten als DSM, Syngenta, Unilever en Monsanto een lange termijn aanpak voorstaan. Om enerzijds hun eigen voortbestaan zeker te stellen en anderzijds de werelddoelen (o.a. het bestrijden van honger) te realiseren. Hoe geven zij de toekomst vorm? Ze proberen meer grip te krijgen op de keten!

Ik zie hierbij twee verschillende ontwikkelingen. De eerste is schaalvergroting. De overname van Monsanto door Bayer is naar mijn idee vooral ingegeven om door world dominance hun eigen bestaan zeker te stellen. De tweede ontwikkeling is meer samenwerking in de keten waarbij duurzame ontwikkeling wel degelijk in het hart van de business komt. De meeste agrifood-reuzen, zo ook Unilever, hebben partnerships opgezet gericht op de duurzame inkoop van hun producten en grondstoffen. Hierbij houden ze rekening met de milieu-, sociale en economische overwegingen. Dan wil ik ook hier een kritische kanttekening bij maken. Deregulering in de landbouwmarkten heeft er in de afgelopen 20 jaar toe geleid dat de genoemde bedrijven steeds meer van de voedselketen onder controle hebben. De giganten beheersen de ontwikkeling en de productie van de chemische producten, zaden, handel, productie en detailhandel van ons voedselsysteem. Die positie wordt door sommigen ook wel onderkend, zoals blijkt uit deze uitspraak: "We kunnen onze ogen niet sluiten voor de uitdagingen waar de wereld voor staat. Bij de aanpak hiervan moeten bedrijven een expliciete en positieve bijdrage leveren. Ik ben ervan overtuigd dat we op die manier een rechtvaardigere en duurzamere wereld kunnen creëren voor ons allemaal”, aldus CEO Paul Polman van Unilever. Hij voegt eraan toe: “Dit betekent echter wel dat bedrijven moeten veranderen. Het Unilever Sustainable Living Plan is een blauwdruk voor duurzame groei’’.

Met de bovenstaande ontwikkeling mogen we best een oogje in het zeil houden zodat de rechten van Nederlandse agrarische ondernemers gewaarborgd worden. ‘Decent Work & Economic growth’ is Sustainable Development Goal nr. 8 en ook Nederlandse ondernemers hebben het recht om hun eigen beslissingen te nemen en ook recht op inkomenszekerheid voor hun bijdrage aan voedselzekerheid. Deze lijken steeds meer in het nauw te komen door de wereldwijde ontwikkeling. Concentratie van de macht is nooit goed voor vernieuwing en fair business. 

Hervorming in het agrifoodmodel

Mijn overtuiging is dat onze mondiale problemen opgelost kunnen worden door partnerships met meerdere betrokken partijen in plaats van door schaalvergroting in handen van enkele grote spelers. Het denken in stakeholder management wordt belangrijker dan ooit. Partnerships waarin de partijen nog meer dan voorheen moed krijgen en laten zien om samenwerkingen te zoeken die soms wat ongemakkelijk aanvoelen. Bijvoorbeeld door vertegenwoordigers van milieu- en mensenrechtenorganisaties, agrarische ondernemers en consumenten, de wetenschap en de overheid samen te laten werken aan innovatieve oplossingen die duurzaam zijn.

Er is ook moed nodig in een ander opzicht. Men zal een generatie, of misschien wel twee generaties, vooruit moeten denken. Zoals dr. Joop Remmé in zijn recente academielezing naar voren bracht: ‘Wij genieten nu van een middeleeuwse kathedraal. De leggers van het fundament van deze kathedraal hebben indertijd de spits van de toren nooit gezien”. Dat betekent dat men voor die bouw gemotiveerd was zonder op korte termijn noodzakelijk resultaat te zien, vol vertrouwen in de bredere en blijvende waarde van die bouw.

Ik ga zeker S.L.I.M bijdragen aan het partnership voor de landbouw-, bos- en visserijsector. Ik ben er voorstander van om dit partnership onder te brengen bij SDG charter http://globalgoalscharter.org/.

Hoe SLIM moeten we zijn? Volgens Willemijn Brouwer, concludeert zij in haar afstudeeronderzoek bij het Global Compact Network NL, mogen we slimmer zijn in het vormen van onze partnerships:

• Strategische match: wat levert het op voor de langere termijn?
  Ik voeg eraan toe: ‘hoe geeft men duurzame ontwikkelingen vorm in lijn met de purpose van het bedrijf’? Bedrijven expliciteren hun purpose.

• Leiderschap: wie leidt welk deel van het partnership?
  Ik spreek in dit verband graag over ‘Wie neemt welke rol op zich?’ en niet over ‘Welke bijdrage lever jij?’.

• Impact: we willen weten of we goed op weg zijn en daarom formuleren we indicatoren waaraan we de voortgang kunnen afmeten.

• Momentum: een partnership is een middel, geen doel, dat het juiste momentum moet krijgen. Maar laten we niet rusten voordat er een rechtvaardige en duurzame samenleving gerealiseerd is.

… What’s new, Henk Folkerts en René Wijers (Rijnconsult), schreven in 2004 het boekje ‘De winst zit in de opbrengst, naar een duurzame economie’. Praktische, concrete handvatten voor het vormgeven van een netwerkorganisatie. Nieuw is dat nu meer dan ooit de tijd rijp is om het denken over ketensamenwerking/partnerships echt inhoud te gaan geven.

Wij gaan ermee aan de slag, doet u mee?!