Ik daag u uit: innovatie en initiatiefkracht

Tussen Blue Monday en de Kwaliteitsmedewerker stond deze week bijna achteloos de Tilburgse variant van het ‘Right to challenge’ aangekondigd. Daarmee is Tilburg niet de eerste, maar wel een van de grootste gemeenten in Nederland die serieus werk maakt van dit nieuwe instrument. Vanuit twee perspectieven vinden wij dit een interessante ontwikkeling, we verkennen ze in dit artikel. Bonusmateriaal: een overzicht naar de belangrijkste sites en documenten over het recht om uit te dagen.

Innovatie in dienstverlening

Digitalisering domineert de discussie over dienstverlening. Het recht om uit te dagen biedt een andere invalshoek om dienstverlening te vernieuwen. Het idee is dat bewonersgroepen de uitvoering van publieke taken overnemen, als zij dit beter en/of goedkoper kunnen uitvoeren dan de overheid zelf. De Britten, die dit buurtrecht al in 2011 borgden in hun Localism Act, verwoorden het als volgt: It may act as a springboard for radical reshaping of services, or simply trigger small changes that will make a big difference to the quality of service communities receive. De belofte van meer eigenaarschap bij inwoners, hogere kwaliteit en doelmatiger klinkt verleidelijk. Dat zal vast de reden zijn dat het recht nu ook in de Wmo is vastgelegd en als (laatste?) redmiddel voor behoud van bibliotheken in de Bibliotheekwet. De gedachte dat de burger in zijn rol als klant zelf het beste kan aangeven wat hij toegevoegde waarde vindt heeft breed ingang gevonden. Dat diezelfde burger ook mee gaat dingen om diensten zelf mee uit te voeren is echt een volgende stap. De kritische kanttekeningen die er zijn, doen daar niets aan af. Het Landelijk Samenwerkingsverband Actieve bewoners (LSA) organiseert op 30 januari in Zwolle een praktijkbijeenkomst over het ‘Right to challenge’ (zie http://www.lsabewoners.nl/righttochallenge-bijeenkomst/).

Initiatiefkracht: veranderende verhouding tussen overheid en samenleving

Van het SCP tot de WRR: alle adviesorganen die zichzelf serieus nemen publiceren over de rol van de overheid en die van burgers. De introductie van het Recht om uit te dagen is een concrete illustratie van de veranderingen in die verhouding, met een prominentere rol voor burgers. Het aantal voorbeelden waar het recht om uit te dagen daadwerkelijk is uitgeoefend, is beperkt. Meest prominent is het voorbeeld van de Stichting Bewonersbedrijven in Zaanstad. Deze organisatie van bewoners voert werkzaamheden uit in de wijk en heeft, als onderaannemer, een aanbesteding gewonnen voor de uitvoering van wijkteams. Stichting Dock, recent bij aanbestedingen begeleid door Rijnconsult, trad op als hoofdaannemer. De opbrengst gaat verder dan het winnen van een aanbesteding: het genereert het trots, enthousiasme en energie bij de initiatiefnemers. Burgers nemen en krijgen meer ruimte. Dat betekent dat nieuwe dilemma’s ontstaan. De overheid moet “loslaten in vertrouwen”, aldus de titel van een van de adviesrapporten, maar als het misgaat wie wordt dan aangesproken? En wie neemt dat initiatief, als investeringen in het maatschappelijk middenveld afnemen?

Bonusmateriaal

Over ‘Right to challenge’