De Bullshitbingo van Omgevingswet: de participatieve aanpak

Ruimte voor initiatief, verbeterdoelen en de participatieve aanpak: het zijn slechts drie van de termen die een plaats verdienen op de bingokaart van de Omgevingswet. Als u de kaart de komende weken snel vol hebt, bent u ‘gewoon’ hard aan het werk. U kunt de kaart echter ook anders bekijken. Ieder vak is als een luikje dat na opening nieuwe inzichten geeft, interessante onderzoeken bevat of vooruitwijst naar een andere werkwijze. We openen één luikje, dat van de participatieve aanpak.

Participatie: wat zegt de wet?

Als je de wet zelf doorleest, lijkt participatie helemaal niet zo belangrijk. Op de ruim honderd pagina’s is het woord slechts drie keer terug te vinden, juist om zo ruimte te bieden aan ‘maatwerk’(heeft u ‘m al aangekruist?). Een heel ander verhaal wordt het als je de Memorie van Toelichting en het (concept) Omgevingsbesluit bestudeert. In de MvT staat bijvoorbeeld dat de regering van ambtenaren verwacht dat zij de participatieve aanpak toepassen en dat bedrijven die zelf projecten initiëren vroegtijdig participatie van de omgeving [moeten] organiseren. Het omgevingsbesluit stelt expliciet eisen aan participatie bij projecten en bij de verschillende procedures, zoals het opstellen van een omgevingsvisie en -plan.

Een belangrijke reden om participatie zo prominent onder de aandacht te brengen is de hoop en verwachting dat de kwaliteit van de besluitvorming toeneemt. Kwaliteit wordt dan gedefinieerd aan de hand van een van de andere bingowoorden. Als er draagvlak is, is er sprake van een kwalitatief beter besluit.

In de wet wordt onder een participatieve aanpak verstaan: het in een vroegtijdig stadium betrekken van belanghebbenden (burgers, bedrijven, maatschappelijke organisaties en andere overheden) bij het proces van de besluitvorming over een project of activiteit.

Participatie en de omgevingswet: tips?

Achter het luikje van de ‘participerende aanpak’ is een wereld aan onderzoeken, aanpakken en tips te ontdekken. Gemeenten hebben al veel ervaring opgebouwd. Die ervaring is samengebracht in de volgende handreikingen:

Inspiratiegids participatie, met veel voorbeelden en verhalen (te vinden via https://aandeslagmetdeomgevingswet.nl/aandeslag/thema/participatie/inspi...);
Codes voor participatie, zoals bijvoorbeeld de ‘Code maatschappelijke participatie’, die enkele algemene uitgangspunten presenteert en de Gedragscode toegespitst op windenergie (te vinden via http://www.platformparticipatie.nl/publieksparticipatie/ respectievelijk http://www.nwea.nl/images/PDFs/20161215-Gedragscode-Acceptatie--Particip...);
De resultaten van de pilots, onder andere gepresenteerd in het rapport ‘Pionieren met de omgevingswet’ (te vinden via https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2016/12/15/pionieren-m...).
Is er nog meer verstopt achter het luikje van de participatieve aanpak?

Er zijn tal van publicaties, doorwrochte onderzoeken en nog meer voorbeelden beschikbaar. Één van onze eigen ervaringen is het traject waarin we toekomstscenario’s voor de gemeente Weststellingwerf hebben ontwikkeld. Participatie hebben we hier breed aangepakt. Natuurlijk heeft een reeks aan belanghebbenden via verschillende gesprekken inbreng geleverd. Maar om ook andere geluiden ruimte te geven, hebben we 300 willekeurig geselecteerde inwoners uitgenodigd voor een speciale bijeenkomst (als variant op de G1000-aanpak). Tot slot zijn via een Veldtocht Visie relatieve buitenstaanders het gebied van de gemeente in getrokken, waarbij zij hun beelden en ideeën hebben meegegeven. Wilt u meer weten? Bel of mail Erwin van de Pol, via 06-55852411 of erwin.vandepol@rijnconsult.nl.

Participatie: wat zegt de wet?

Als je de wet zelf doorleest, lijkt participatie helemaal niet zo belangrijk. Op de ruim honderd pagina’s is het woord slechts drie keer terug te vinden, juist om zo ruimte te bieden aan ‘maatwerk’(heeft u ‘m al aangekruist?). Een heel ander verhaal wordt het als je de Memorie van Toelichting en het (concept) Omgevingsbesluit bestudeert. In de MvT staat bijvoorbeeld dat de regering van ambtenaren verwacht dat zij de participatieve aanpak toepassen en dat bedrijven die zelf projecten initiëren vroegtijdig participatie van de omgeving [moeten] organiseren. Het omgevingsbesluit stelt expliciet eisen aan participatie bij projecten en bij de verschillende procedures, zoals het opstellen van een omgevingsvisie en -plan.

Een belangrijke reden om participatie zo prominent onder de aandacht te brengen is de hoop en verwachting dat de kwaliteit van de besluitvorming toeneemt. Kwaliteit wordt dan gedefinieerd aan de hand van een van de andere bingowoorden. Als er draagvlak is, is er sprake van een kwalitatief beter besluit.

In de wet wordt onder een participatieve aanpak verstaan: het in een vroegtijdig stadium betrekken van belanghebbenden (burgers, bedrijven, maatschappelijke organisaties en andere overheden) bij het proces van de besluitvorming over een project of activiteit.

Participatie en de omgevingswet: tips?

Achter het luikje van de ‘participerende aanpak’ is een wereld aan onderzoeken, aanpakken en tips te ontdekken. Gemeenten hebben al veel ervaring opgebouwd. Die ervaring is samengebracht in de volgende handreikingen:

1. Inspiratiegids participatie, met veel voorbeelden en verhalen (te vinden via https://aandeslagmetdeomgevingswet.nl/aandeslag/thema/participatie/inspi...);

2. Codes voor participatie, zoals bijvoorbeeld de ‘Code maatschappelijke participatie’, die enkele algemene uitgangspunten presenteert en de Gedragscode toegespitst op windenergie (te vinden via http://www.platformparticipatie.nl/publieksparticipatie/ respectievelijk http://www.nwea.nl/images/PDFs/20161215-Gedragscode-Acceptatie--Particip...);

3. De resultaten van de pilots, onder andere gepresenteerd in het rapport ‘Pionieren met de omgevingswet’ (te vinden via https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2016/12/15/pionieren-m...).

Is er nog meer verstopt achter het luikje van de participatieve aanpak?

Er zijn tal van publicaties, doorwrochte onderzoeken en nog meer voorbeelden beschikbaar. Één van onze eigen ervaringen is het traject waarin we toekomstscenario’s voor de gemeente Weststellingwerf hebben ontwikkeld. Participatie hebben we hier breed aangepakt. Natuurlijk heeft een reeks aan belanghebbenden via verschillende gesprekken inbreng geleverd. Maar om ook andere geluiden ruimte te geven, hebben we 300 willekeurig geselecteerde inwoners uitgenodigd voor een speciale bijeenkomst (als variant op de G1000-aanpak). Tot slot zijn via een Veldtocht Visie relatieve buitenstaanders het gebied van de gemeente in getrokken, waarbij zij hun beelden en ideeën hebben meegegeven. Wilt u meer weten? Bel of mail Erwin van de Pol, via
06-55852411 of erwin.vandepol@rijnconsult.nl.