Inclusief onderwijs: stuck in the middle

De komende jaren wordt er toegewerkt naar inclusiever onderwijs. Dit betekent dat in de toekomst kinderen met en zonder extra ondersteuning zoveel mogelijk samen naar school gaan. Denk bijvoorbeeld aan een aanpassing in de school zodat kinderen met een handicap er naartoe kunnen blijven gaan. Of kinderen met gedragsproblemen die toch op een reguliere school kunnen blijven doordat docenten ondersteuning krijgen van een expert op dat gebied in klas. Of kinderen op het autisme spectrum die ieder moment een prikkelarme ruimte op kunnen zoeken wanneer zij dat nodig hebben. 

Vooruitstrevende initiatieven zijn van start…

Om deze situaties mogelijk te maken moet er meer worden samengewerkt tussen scholen, de zorg en het sociaal domein. De ministeries van OCW en VWS werken aan de achterkant al samen om het onderwijs en de zorg dichter bij elkaar te brengen om inclusief onderwijs mogelijk te maken. Aan de voorkant stimuleren zij vooruitstrevende initiatieven en intensieve samenwerkingen tussen onderwijs en zorg die alvast begonnen zijn, terwijl de realiteit van onder andere de gemeentelijke wereld er nog niet op is ingericht.   

…en lopen tegen gemeentelijke systemen op

Landelijk zijn er al allerlei mooie voorbeelden te vinden van kleine en grote projecten die alvast zijn gestart. Er zijn bijvoorbeeld plekken waar leerkrachten en zorgmedewerkers voor kinderen in het speciaal onderwijs samen een programma opstellen en dagbesteding organiseren, waardoor kinderen met een leerplichtontheffing tóch onderwijs krijgen. Of reguliere scholen die de prikkelarme ruimtes al hebben ingericht waardoor er meer kinderen beter mee kunnen blijven doen. Helaas lopen initiatiefnemers van zulke projecten vaak op tegen de systemen die binnen gemeenten van kracht zijn. Waarin de financieringsstromen van onderwijs en zorg gescheiden zijn, nieuwe ideeën niet passen binnen de integrale huisvestingsplannen en waar - om uiteenlopende redenen - telkens opnieuw het verhaal uitgelegd moet worden. 

Stuck in the middle

Aan de ene kant is dit begrijpelijk. Binnen gemeenten zitten schotten tussen onderwijs en zorg. Soms is er zelfs per thema een andere wethouder. Er blijkt geen beleid te bestaan, laat staan vastgestelde budgetten  voor het realiseren van nieuwe ideeën. Dan kan het zomaar gebeuren dat de vooroplopers op het gebied van inclusief onderwijs enerzijds het ministerie over de vloer krijgen om hun nieuwe ideeën te laten zien, en anderzijds een ‘nee’ te horen krijgen van hun gemeenten. Deze initiatieven zijn stuck in the middle.

Samen voorop

Nu zijn de systemen niet snel en gemakkelijk te ontschotten, dat kan ik als nieuwkomer ook begrijpen. Wel stel ik iets anders voor. Gemeenten, jullie hebben de meeste kennis van jullie eigen systemen. Zie jezelf als samenwerkingspartner en supporter van goede ideeën. Denk mee hoe deze initiatieven werkelijkheid kunnen worden. Maak de scholen wegwijs binnen jullie systeem ga met ze mee, samen voorop. Maak het mogelijk!